Geïntegreerd woon-werkgebied

Het Platform werd dit voorjaar opgeleverd. Het is een geïntegreerd woon-werkgebied – een Micro City – met appartementen, flexibele werkruimte, horeca en commerciële ruimte. Het gebouw ligt pal naast Utrecht Centraal en het nieuwe Hoog Catharijne en óver het bus- en tramstation van de Uithoflijn (nu Tram 22) heen. Het Platform bestaat uit 201 betaalbare appartementen en twee verdiepingen commerciële ruimte met alle faciliteiten bij de hand. Zo is er een gezamenlijke lounge, werkruimte, groene dakterrassen en een plek om te eten en bezoek te ontvangen. “Dit planconcept hadden wij al bij de eerste uitnodiging voor een marktconsultatie van de gemeente voor ogen en ingebracht. Vervolgens hebben wij rondom deze complexe opgave de juiste netwerkorganisatie opgebouwd,” vertelt de ontwikkelaar van het gebouw, Marcel Loosen van ABC Vastgoed.

Schets

Utrecht ergerde zich vijftig jaar lang aan Hoog Catharijne en wilde dat nooit meer meemaken, denkt architect Ton Venhoeven. “De stad wilde echt iets goeds neerzetten op deze plek.” Er was geen ‘strakke’ opdracht, maar slechts een schetsmatig plan, vertelt Venhoeven. “We moesten met de omgeving praten en samen zoeken naar oplossingen.” Wijtmans: “Je moet als gemeente niet de oplossing willen voorschrijven. Iedere betrokkene heeft zijn eigen ideeën en door met elkaar in gesprek te gaan, werk je juist samen naar de beste oplossing toe.”

Constant schakelen

De complexiteit van het hele proces was enorm, zegt de architect. “Het was woekeren met de vierkante meters, met de positie van de kolommen. Dan denk je dat je eruit bent, en krijg je te horen ‘zo kan de buschauffeur de tram niet zien’ en dan begint het schuiven opnieuw. Het maakt het wel heel interessant. Iedereen heeft op een bepaalde manier invloed en uiteindelijk kon niemand het zonder de ander.” John van Geffen van abcnova was verantwoordelijk voor het proces- en projectmanagement. De Uithoflijn was zo’n invloedrijke factor, legt hij uit. “Met complexe eisen en veel overlegniveaus. Het was constant schakelen van macro- naar microniveau en weer terug. Uitdagend en leuk, maar ook heel zwaar.”

Tafelconstructie

De gemeente had in eerste instantie een zware betonnen tafelconstructie ontworpen voor boven het tramstation om hier een gebouw mogelijk te maken. ABC Vastgoed dat de tender won, stelde echter een slankere tafel met veel minder kolommen voor – als dak voor de Uithoflijn en tegelijk als basis voor Het Platform – die onderdeel werd van het gebouw. Echter, de oorspronkelijke tafelconstructie was al aanbesteed met de Uithoflijn. Wijtmans: “Vervolgens hebben we in zes weken tijd met vijf partijen de aanbesteding omgewerkt. Heel hectisch, heel spannend ook, maar typerend voor de samenwerking. Na één jaar lag er al een definitief ontwerp en ging de eerste paal de grond in. Bijna onmogelijk, maar toch gelukt.”

Continu aanpassen

Er zijn twee situaties waarin het lastig is om met een hoofdaannemer met een traditionele aanpak te werken, legt Marcel Loosen uit. “Bij de transformatie van een oud, bestaand gebouw en bij complexe, binnenstedelijke vraagstukken. In beide gevallen weet je niet wat je onderweg tegenkomt. We moesten werken in de grootste bouwput van Nederland, waarin gewerkt werd aan de bouw van het Stationsplein met daaronder de grootste fietsstalling van de wereld en waar tegelijkertijd de transformatie van Hoog Catharijne en de aanleg van de Uithoflijn plaatsvond. Dat betekende continu aanpassen van planning, logistiek en methode. Wij hebben vanaf het begin vooral geluisterd; naar de gemeente, naar de omwonenden en andere betrokkenen en zijn vervolgens de dialoog aangegaan en met oplossingen gekomen. Dat was nieuw in 2014.”

Regievoerder

Bouw21 werkte daarom niet als hoofdaannemer, maar als regievoerder, zegt directeur Jan Hillen: “Traditioneel gaat het bij aanneemprojecten altijd om juridische contracten en geld. Dat is dodelijk voor de samenwerking. Dit project paste precies binnen onze filosofie, waarbij we wel als een aannemer voor de opdrachtgever werkten, maar zonder tegengestelde belangen. Op dit soort locaties kom je altijd wel iets tegen onderweg en dan wil ik niet discussiëren over meerwerk, maar het zo snel mogelijk oplossen met zo min mogelijk impact. Als alle betrokken hetzelfde belang hebben, lost het zichzelf altijd op.” Van Geffen van abcnova denkt dat daarnaast het Micro City-concept bepalend was voor het welslagen van de realisatie. “Iedereen wist dat het een bijzonder project en een bijzonder ontwerp was. Ikzelf putte daar veel inspiratie uit, en anderen ook denk ik. Na elke mijlpaal gingen we weer volle kracht verder. Dat voelde ik sterk.”

Samenwerken cruciaal

Wijtmans benadrukt dat samenwerken met de juiste partners cruciaal is voor het succes van dit soort complexe projecten. “Vanwege die complexiteit; elke dag is anders, de druk is hoog. Daar moet je wel tegen kunnen en je moet met elkaar in gesprek blijven.” Hillen: “Het begint allemaal met goed luisteren: wat wil men precies? Daarover ga je sparren en dan vind je een oplossing. Het belang van het project stond altijd voorop. Ik ben er trots op dat er geen financiële discussies zijn geweest.”
Venhoeven: “We hebben hier echt allemaal een topprestatie geleverd om het voor elkaar te krijgen. Het is een bijzonder boeiend project geworden, een Gesamtkunstwerk. Het gaat de hele wereld over; vanwege het architectonische aspect, maar ook vanwege die complexiteit met dat tramstation eronder.” Van Geffen: “Zoals het destijds is getekend bij de bieding, zo is het ook gerealiseerd. Dat is niet vanzelfsprekend. Daarnaast laat Het Platform zien dat bouwen boven het spoor kan en dat het een kans is voor stedelijke verdichting.