Club van Rome

In zijn rede stelde Rob Bakker dat Nederland streeft naar een volledig circulaire economie in het jaar 2050 en legde hij uit hoe we bij dat doel gekomen zijn. “De uitputting van grondstoffen en grote afhankelijkheid van fossiele grondstoffen leidde in 1972 tot het veel besproken rapport van de club van Rome. Vele jaren en meerdere conferenties later zijn we uitgekomen bij de 17 duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties die een kompas vormen over hoe we onze wereld verder willen ontwikkelen.”

Lineaire economie

“Ook in Nederland hebben we in die 50 jaar niet stil gezeten: we gaan inmiddels veel slimmer met afval om, zowel in de reguliere afvalsector als in de voedingssector. Toch leven we nog steeds in een grotendeels lineaire economie: we gebruiken natuurlijke en uitputbare grondstoffen, maken daar producten van die na gebruik tot afval leiden. En daarbij hebben we te maken met ontbossing, daling van de biodiversiteit en snelle klimaatverandering. Specifiek voor de landbouw en voedingsmiddelen hebben we te maken met het op grote schaal ‘weglekken’ van mineralen zoals fosfaat. Ook het gebruik van stikstof in de vorm van kunstmest is in onbalans: recente studies geven aan dat slechts een kwart van de gebruikte stikstof in het Europese landbouw- en voedsel­systeem in nuttige producten terechtkomt.”

Principes toepassen

Circulaire economie beperkt zich niet tot textiel, de bouw, of gebruiksartikelen uit de maakindustrie. Ook in de landbouw- en voedingssector kunnen de principes van circulaire economie toegepast worden: optimale inzet van natuurlijke grondstoffen met behoud van natuurlijke eco­systemen, en met toepassing van grondstoffen met de hoogste waarde. Daarbij willen we de afhankelijkheid van grondstoffen voor voedselproductie uit het (verre) buitenland zo klein mogelijk houden.

Minimale belasting

Het doel van het lectoraat is bedrijven in de agrofoodsector in staat stellen voedsel te produceren met een minimale belasting van het milieu en een zo efficiënt mogelijk gebruik van natuurlijke hulpbronnen. Daarbij sluit het lectoraat aan bij het Rijksbrede Programma Circulaire Economie (2016) en past het de doelen toe uit een studie van het PBL (2016): voedselconsumptie en ­-productie verduurzamen, voedselverspilling reduceren, en nuttig gebruik van reststromen. Bij dat laatste gaat het niet alleen om voedselproductie: ook productie van biomassa voor de biobased economy (denk bijvoorbeeld aan productie van bio-plastics of hernieuwbare groen gas) komt daarbij kijken

Beantwoorden kennisvragen

Het lectoraat richt zich op het beantwoorden van kennisvragen van ondernemers uit de hele keten - primaire sector, verwerkende industrie, retail en foodservice. Hierbij wordt kennis ingezet en ontwikkeld rond thema’s zoals het sluiten van kringlopen, nuttig gebruik van reststromen, voorkomen van voedselverspilling en productie van alternatieve eiwitten. Het lectoraat heeft een multidisciplinair karakter met een breed team van docentonderzoekers van de opleidingen Milieukunde, Voedingsmiddelentechnologie, Food Innovation en International Food & Agribusiness die zich samen met partners focussen op praktijkgericht, toegepast onderzoek

Kringlooplandbouw

De verdere ontwikkeling van kringlooplandbouw als integraal onderdeel van de circulaire economie heeft een centrale rol binnen het lectoraat. Kringlooplandbouw betekent: stoffen die je in landbouw gebruikt zoveel als mogelijk hergebruiken en de uitstoot van mineralen minimaal houden. Het principe wordt eigenlijk al eeuwen toegepast, maar sinds 2018 staat het ook op de Nederlandse politieke agenda. Kringlooplandbouw heeft geen vaste definitie: het is een verzamelnaam voor allerlei maatregelen die je kunt nemen. Kringlopen sluiten kan op een bedrijf, in een gebied, of in een wijdere regio zoals bijvoorbeeld Europa.

Vertrekpunt

Kringlopen worden echter niet alleen in de landbouw gesloten, maar ook verderop in de voedselketen. Het sluiten van kringlopen moet daarom in de hele keten gewaarborgd worden. Deze denkrichting blijkt ook uit de recent ontwikkelde Farm to Fork-strategie van de EU: het gaat niet alleen om de landbouw zelf, maar ook de verwerking en distributie van voedsel. En zelfs de consument heeft hier een belangrijke rol: welke keuze in voedsel nemen we en hoe ga je om met voedsel

Samenwerken

Rob sloot zijn rede af met een kort overzicht van enkele lopende onderzoeksprojecten in het lectoraat, zoals Brabant Bemest Beter, Voorkomen van Voedselverspilling in de keten en het ontwikkelen van nieuwe duurzame voedselverwerkende processen. Samenwerkingspartners zijn onder meer ZLTO, Delta Agrifood Business center, Foodtech Brainport en Agroproeftuin de Peel, een diverse groep bedrijven en andere hogescholen en universiteiten. Het lectoraat kwam tot stand met financiële ondersteuning van het ministerie van LNV, ZLTO en de coöperatieve Rabobank