Stations van de toekomst ontwerpen we flexibel: het station van nu is over 10 jaar niet meer van deze tijd
Arcadis architecten Vlaanderen en Veeger kiezen met overtuiging voor stations die hun context bestendigen. Zij gaan uit van de harmonische relatie tussen mens en natuur en maken zich binnen kansrijke OV locaties sterk voor een toekomstvast verblijfsklimaat. Tevreden zijn zij pas, als hun plannen zowel stedelijk als arcadisch goed zijn in te passen. Zij sturen op behoud van en aanvulling met groen, gebruik van duurzame materialen en – via een uitgekiende koppeling tussen ontwerp en techniek – op toepassing van geavanceerde systemen. “ProRail heeft een rijke traditie qua inpassing van spoor en stations bij nieuw- en herbouwopgaven,” zeggen zij. “Vaak worden wij ingeschakeld voor complexe, ruimtelijke kwaliteitsvraagstukken. Daarbij streven wij altijd naar een optimale relatie tussen het spoor en de omgeving.
Station en stad
Vlaanderen en Veeger maken niet alleen gebruik van de natuur op perifere of landelijke stationslocaties, maar ook in binnenstedelijke gebieden. “Enerzijds verbeteren we daarmee het aanzicht van de nieuwe stadsentrees,” zeggen zij. “Anderzijds zetten we bomen en struiken strategisch in om fijnstof te reduceren, zomerse hitte tussen hoge gebouwen in de verdichte stationsgebieden te verminderen en de kans op wateroverlast bij extreme regenval te verkleinen. Niet slechts duurzaam, maar ook klimaatadaptief ontwerpen is tegenwoordig dé grondslag voor een goed leefklimaat en sociaal en economisch welbevinden.”
Ook van de natuurlijke daglichttoetreding maken de architecten graag gebruik. De wederopbouw van de nu tweezijdig hoogwaardige stadsentree van bijvoorbeeld Station Eindhoven munt uit in daglichttoetreding, duurzame verlichting en het vooralsnog ongeëvenaarde aantal van bijna 2.000 zonnepanelen op het monumentale stationsdak. Historische onderdelen zijn bovendien in oude luister hersteld. De nieuwe reizigerspassage, die tot stand kwam via een niet alledaagse, ondergrondse operatie in het hart van de stad, kenmerkt zich door een sterk verbeterde toegankelijkheid, reizigersvoorzieningen en een speciale lichttechniek. Dit ontwerp van Veeger is opgenomen in de jaarlijkse route van Glow, het lichtkunstfestival van Eindhoven.
Met de restauratie van het monumentale station ontwikkelt het stationsgebied zich tot een fascinerende, stedelijke omgeving met groeiende aantrekkingskracht op investeerders. Nieuwe woningen, kantoren en retail rondom het station sluiten aan op het bestaande centrum. Nu het spoor geen barrière meer vormt, is er een hoogwaardige interwijk verbinding ontstaan. Veeger: “Het benutten van dit type spoorcomplexen in binnensteden biedt ultieme kansen voor de ontwikkeling van duurzame landschappen voor wonen en werken tot en met ‘urban farming’.
Station en nationaal park
“Om bij te dragen aan een blijvende vitaliteit richten we nieuwe stations en uitbreidingslocaties bij voorkeur ook klimaatbestendig en dus waterrobuust in,” vervolgt Veeger. “Zo zijn Station Driebergen-Zeist en de directe omgeving, die beide nog in aanbouw zijn, een goed voorbeeld van een toekomstbestendige stationslocatie. De locatie grenst aan een Natura 2000 gebied en vier monumentale landgoederen. Voor de inwoners is deze groene OV-locatie eigenlijk een ‘stationslandgoed’ met een aangenaam stationsplein tussen andere, bosrijke landgoederen. De waterberging is geïntegreerd in een verdiepte, betonnen bak onder de sporen en de weg. Het bewatert de vele bomen op de stations- en buspleinen en zorgt voor verkoeling op warme dagen.” Het project stimuleert doorontwikkeling. Zo haakte de Triodos Bank Nederland en Triodos Investement Management aan met de realisatie van hun nieuwe hoofdkantoor op Landgoed De Reehorst. Veeger: “In de landschappelijke uitwerking hebben we bewust een sterke integratie tot stand gebracht met het bijzondere Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug.
Station en biodiversiteit
Op OV-locaties starten vaker aanpalende ontwikkelingen op, nog vóórdat een nieuwbouwstation volledig is opgeleverd. “Zo ontstaat pal bij het nieuwe Station Lansingerland-Zoetermeer een modern bedrijventerrein,” bevestigt Vlaanderen. “Ook deze vervoersknoop is opvallend groen. Hoofdconcept was hier het creëren van een groene, stedelijke ruimte op hoogte, ofwel een parkachtige laan boven de spoorlijn Utrecht-Den Haag en de A12. Voor de begroeiing is een prominente rol weggelegd. We wonnen deze tender, samen met Team V Architectuur, vanwege de integratie in het landschap en de hoogwaardige verbinding van twee gebiedsdelen.
De vervoersknoop is goed voorbereid op de toekomst. “Station Lansingerland-Zoetermeer is in eerste instantie een kopstation voor de RandstadRail,” licht Vlaanderen toe. “In het ontwerp en bij de constructie is echter rekening gehouden met het doortrekken van de lijn richting Rotterdam. Zo zijn dankzij een modulaire ‘blokkendoosstructuur’ toekomstige (stations)uitbreidingen eenvoudig en gefaseerd te realiseren. De grote overspanning maakt ook expansie met meer treinsporen en meer snelwegrijbanen mogelijk. De brug is ingericht als een verhoogd maaiveld over de A12 met speciaal voor dit doel geselecteerd groen. In diepe bakken, die ingenieus zijn geconstrueerd tussen de liggers van het viaduct, kunnen de bomen goed wortelen. Daarmee hebben we de landschappelijke en ecologische structuur van twee doorsneden gebieden weer met elkaar verbonden. Ook de voorpleinen en het P&R terrein zijn voorzien van bomen, struiken en planten. Met het niet verharden, maar juist groen houden van grote oppervlakken creëerden we een optimale buffer met een opnamecapaciteit die de kans op wateroverlast beperkt.
Integraal ontwerp
Vlaanderen en Veeger zijn sterk in het maken van een circulair verantwoord, integraal ontwerp binnen het gegeven budget. “Samen met een mix van kennisdisciplines onderzoeken we alle facetten,” zeggen zij. “Werken in 3D met BIM biedt vele perspectieven, die risico’s kunnen wegnemen en optimaal integraal advies mogelijk maken om schoonheid en ruimtelijke kwaliteit te genereren voor stad en landschap. Creatieve ideeën ontstaan echter nog steeds in het hoofd van de architect.
Arcadis Nederland B.V.
Media
