PAS: het wachten is op de Raad van State

Al jaren is er in veel Natura 2000-gebieden een overschot aan stikstof. Dit is schadelijk voor de natuur. Het belemmert ook vergunningverlening voor economische activiteiten. 118 van 160 Naturagebieden in Nederland zitten ‘op slot’ vanwege overbelasting door stikstof.

In de Wet natuurbescherming staat dat nieuwe economische activiteiten of uitbreidingen van bestaande activiteiten moeten worden getoetst op hun effect op Natura 2000-gebieden. Voor ieder natuurgebied is bepaald wat de maximaal acceptabele hoeveelheid stikstofuitstoot is. Op basis daarvan is de depositieruimte bepaald: de ruimte die beschikbaar is voor economische ontwikkelingen.

Programmatische benadering

De neerslag van stikstof daalt landelijk al langere tijd, maar het was moeilijk te bewijzen dat een afzonderlijke activiteit geen kwaad kan voor de natuur. Daarom zijn er tien jaar geleden aanbevelingen gedaan om dit probleem op te lossen met een programmatische benadering. Hieruit ontstond het PAS, het Programma Aanpak Stikstof dat op 1 juli 2015 van start is gegaan. Het PAS brengt economische ontwikkeling en natuurherstel samen, door natuur te herstellen en bronmaatregelen (b.v. emissie van ammoniak door de landbouwsector verminderen) te treffen en ruimte voor uitbreiding zorgvuldig te berekenen en te verdelen. Voor activiteiten die stikstof uitstoten is een vergunning nodig. Het PAS begrenst de hoeveelheid stikstof die uitgestoten mag worden en stimuleert duurzame(re) productietechnieken.

Compensatie

Elke ontwikkeling van enige omvang van infrastructuur of vastgoed heeft emissie van stikstof tot gevolg. Dit hoeft niet onoverkomelijk te zijn voor de beschermde natuurgebieden, want het aandeel van de sectoren wegverkeer (9%), industrie (2%) en wonen (6%) aan de totale emissie van stikstof is relatief klein (bijna 50% van de uitstoot komt voor rekening van de landbouw). Hierdoor is compensatie haalbaar, bijvoorbeeld door stikstofrijke grondlagen te verwijderen. Hierdoor komt er depositieruimte vrij voor economische ontwikkeling.

Afhandeling aanvragen stilgelegd

Grondeigenaren en ontwikkelaars konden en kunnen op basis van PAS een vergunningaanvraag indienen voor het ontwikkelen van een nieuw bedrijventerrein. Dit gebeurde dan ook, maar natuurbeschermers gingen bij de raad van State in beroep tegen deze manier van werken. Bij het rechtscollege rees de vraag of de regeling wel in overeenstemming is met Europese wetgeving. Dit is voorgelegd aan het Europese Hof en in afwachting van een uitspraak werd de afhandeling van alle vergunningsaanvragen stilgelegd. Met als resultaat dat talloze ontwikkelplannen on hold gingen. Logistiek Park Moerdijk is wellicht de meest bekende, maar er zijn talloze andere ontwikkellocaties met hetzelfde lot.

Aannames versus zekerheden

Begin november vorig jaar oordeelde het Hof van Justitie van de Europese Unie dat het PAS niet in strijd is met de Europese Habitatrichtlijn en dus juridisch houdbaar is. De Raad van State had om deze uitspraak gevraagd en bestudeert op dit moment de details van het oordeel. Want er is ook minder goed nieuws: over de gevolgen die de uiteenlopende stikstofclaims voor de Natura-2000 gebieden hebben, mag nog niet de geringste mate van twijfel of onzekerheid bestaan. En dat maakt het lastig. Het PAS gaat namelijk uit van aannames, terwijl het Hof zekerheden eist.

De verwachting is dat de Raad van State medio dit jaar een besluit neemt.

Meer informatie over PAS is te vinden op:
www.bij12.nl en op de website van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.