Innovatie op het water

De binnenvaart is allang niet meer alleen een ‘traditionele’ sector. In de praktijk zien we inspirerende voorbeelden van bedrijven en schippers die met innovatieve oplossingen voorop willen lopen in de verduurzaming. Een sprekend voorbeeld is de ‘H2 Barge 1’, het eerste waterstof-elektrische binnenvaartschip ter wereld. Dit schip kwam tot stand dankzij de nauwe samenwerking tussen sportmerk Nike en Future Proof Shipping en laat zien dat ook op de rivieren en kanalen de energietransitie gaande is.

Een ander voorbeeld is de VOF Sympathie Shipping van binnenvaartschipper Eric van Dam, die samen met partners in de graanketen de stap heeft gezet naar varen op HVO100, een duurzame biobrandstof. Zulke initiatieven laten niet alleen zien hoe binnenvaartondernemers hun uitstoot verder kunnen terugdringen, maar ook hoe ze bijdragen aan een sterke en schonere industrie in Europa.

Binnenhavens als katalysatoren

Havens hebben van oudsher een enorme aantrekkingskracht op economische activiteit, en binnenhavens vormen daarop geen uitzondering. Door hun strategische ligging aan goed onderhouden waterwegen zorgen ze voor betrouwbaardere logistiek, lagere transportkosten en minder CO₂-uitstoot. Het is dus niet voor niets dat we spreken over de ‘chemische driehoek’ die Rotterdam, Antwerpen en het Rhein/Ruhrgebied met elkaar verbindt. Deze regio fungeert als strategische kern van de Europese chemiesector en profiteert optimaal van het dichte netwerk aan vaarwegen.
Binnenhavens zijn daarbinnen niet alleen doorvoerpunten, maar ook plekken waar bedrijven elkaar vinden, kennis delen en nieuwe industriële clusters ontstaan. De chemische industrie - vaak aangeduid als de ‘industrie van de industrieën’ - is overal in verweven: van smartphones en windmolens tot medicijnen en elektrische auto’s. In een tijd waarin we ons richten op CO₂-reductie en de ontwikkeling van duurzame technologieën zoals waterstof en biobased materialen, neemt de behoefte aan betrouwbare aanvoer van chemische bouwstenen alleen maar toe. Juist dan is een efficiënte en veilige logistiek onmisbaar. Een kans voor de binnenvaart als je het mij vraagt.

Koers naar de Clean Industrial Deal

De Europese Commissie werkt aan de zogeheten Clean Industrial Deal, waarvan de publicatie op het moment van schrijven nog op zich laat wachten. Deze strategie moet schetsen hoe Europa haar industrie vernieuwt, verduurzaamt en vooral toekomstbestendig maakt. In een uitgelekt concept lezen we dat de Commissie in 2025 bovendien met een Chemicals Industry Package komt, waarin de chemische sector formeel wordt erkend als ‘industrie van de industrieën’ en onmisbaar voor talloze innovaties op het gebied van klimaat en energie. De Commissie wil met ‘gerichte initiatieven’ zowel productie als innovatie op Europese bodem versterken. Een stabiele toelevering van kritische grondstoffen en een duurzame, geïntegreerde transportketen zijn daarin onmisbaar. Zonder een sterk transportnetwerk van binnenhavens en schepen bestaat de kans dat onze industrie naar elders verplaatst.

Vlootvernieuwing en financiering

De binnenvaart kan een grote bijdrage leveren aan de energietransitie, maar moet daarvoor ook de eigen vloot blijven vernieuwen. Dit vraagt om forse investeringen, zeker voor kleinere familiebedrijven die hun hele bedrijfsvoering en pensioenen in één schip hebben zitten. De businesscase voor vergroening moet dus kloppen. Als Europarlementariër wil ik me inzetten voor het idee van een Europees binnenvaartfonds, om juist die kleine mkb’ers te helpen bij de financiering van schonere motoren, nieuwe brandstoffen of digitaliseringsprojecten. Ik wil hierover graag verder in gesprek met de sector, de Europese Commissie en investeerders om te kijken hoe we samen de transitie kunnen versnellen.

Naar een Europese chemicaliën­strategie voor de binnenvaart?

De aangekondigde Clean Industrial Deal en de Europese Havenstrategie onderstrepen de sleutelpositie van binnenhavens in het industrie- en klimaatbeleid. Toch is er méér nodig dan algemene ambities: we hebben een gerichte aanpak nodig, specifiek voor de chemische keten en de binnenvaart. Met het Chemicals Industry Package erkent de Commissie de fundamentele rol van chemie. Als we die koppelen aan een doordachte strategie voor binnenvaart – waar onder andere vlootvernieuwing, modal shift en veiligheidseisen samenkomen – kunnen we de chemische industrie blijvend verankeren in Europa.

Zo’n geïntegreerde aanpak versterkt de leveringszekerheid van grondstoffen, vermindert congestie op de wegen en zorgt voor een flinke CO₂-reductie. Met binnenhavens als logistieke knooppunten en aanjagers van innovatie kunnen we de concurrentiekracht van de Europese industrie veiligstellen in een snel veranderende wereld.

Aan de slag

Kortom, de contouren van de Clean Industrial Deal en het Chemicals Industry Package zijn veelbelovend. Willen we echt een toekomstbestendige chemische industrie en circulaire economie in Europa, dan moeten we vol inzetten op binnenhavens en binnenvaart. Ik ga hierover graag met u in gesprek, zodat we deze sector de plek in Brussel kunnen geven die het verdient.
Dus ik zeg: aan de slag!